Rozdział XI Dziesięć emocjonalnych składników siły

Wiele osób cierpi z powodu braku umiejętności kontrolowania własnych emocji. Winą za swoje złe samopoczucie obarczają czynniki zewnętrzne, ponieważ nie wiedzą, że ich stan emocjonalny zależy tylko od nich samych. W ciągu całego swojego życia powiązali ogromne cierpienie z negatywnymi emocjami, więc aby uniknąć cierpienia, starają się unikać negatywnych emocji. Zaniżają tym samym ich wartość, ponieważ nie wiedzą, że mogą wykorzystać je w sposób, który będzie im służył.

Autor wyróżnia cztery sposoby radzenia sobie z negatywnymi emocjami, których na co dzień używają ludzie nie potrafiący ich kontrolować:

1. Unikanie – unikanie określonych emocji lub sytuacji, które mogą te emocje wywołać. Unikając negatywnych emocji można nie zauważyć korzyści i nauk, jakie z nich płyną.
2. Odrzucenie – zaprzeczanie istniejącym emocjom. Powoduje to ich kumulację i zwiększa intensywność, doprowadzając ostatecznie do ich zmanifestowania się w postaci wybuchu emocjonalnego albo choroby psychicznej lub fizycznej.
3. Rywalizacja – osoba stosująca tę strategię intensyfikuje swoje odczucia i wyolbrzymia problemy, tworząc z nich przedmiot, dzięki któremu może zwrócić na siebie uwagę innych. Wykorzystując swoje negatywne emocje może rywalizować z nimi na zasadzie: „Ja i tak mam gorzej”.
4. Uczenie się emocji i wykorzystywanie ich – wymaga zrozumienia, że każda emocja ma swój cel. Stanowi swego rodzaju kompas, którego odpowiednie wykorzystanie pomoże w lepszym zrozumieniu samego siebie. Od emocji nie można uciec, można jednak nauczyć się wykorzystywać je w taki sposób, aby nam służyły.

Każda emocja jest potrzebna i przydatna (w odpowiedniej dawce i w odpowiednim czasie oraz kontekście). Źródłem naszych emocji jesteśmy MY SAMI. Możemy więc odczuwać dowolne emocje w dowolnie wybranym momencie, jeśli tylko będziemy tego chcieć. Nie ma więc potrzeby czekania na „coś specjalnego”, aby poczuć się dobrze. Możemy czuć się dobrze w każdej sytuacji dlatego, że tak chcemy (a nie dlatego, że zostały spełnione określone warunki, które sami sobie ustaliliśmy we własnym umyśle). Czym więc są dokładnie negatywne emocje? Są WEZWANIEM DO DZIAŁANIA – informacją, że nasze obecne zachowanie nie sprawdza się, ponieważ nie przynosi oczekiwanego wyniku. Należy więc zmienić działanie, aby uzyskać inne, lepsze rezultaty. Pamiętając o tym, że odczuwane emocje zależą od sposobu postrzegania świata, a postrzeganie to można zmienić za pomocą zamiany obiektu koncentracji, zmiany własnej fizjologii lub zmiany zadawanych sobie pytań, musimy przekierować własne myśli na „inne tory”, zgodnie z wytycznymi wyznaczanymi przez nasze emocje: „Taki właśnie jest prawdziwy komunikat wszystkich wezwań do działania. Stanowią one system wspomagania, który ma wspierać Cię w podejmowaniu decyzji co do sposobu myślenia oraz zmieniać Twój sposób postrzegania zjawisk zewnętrznych, procedurę komunikowania się z innymi albo zachowanie”.

W nauce kontrolowania własnych emocji pomocnych będzie sześć kroków, pozwalających zrozumieć przyczynę konkretnych odczuć i płynące z nich nauki:

1. Przekonaj się, co naprawdę czujesz – jeśli zidentyfikujesz prawdziwą emocję, możesz podjąć odpowiednie działania zmierzające do zmiany jej intensywności lub zamiany jej na inną, bardziej pożądaną w danym momencie.
2. Uznaj i doceń swoje emocje, wiedząc że Cię wspierają – zaakceptuj każdą emocję, jaką do Ciebie przychodzi, ponieważ niesie ona ze sobą przesłanie, które poprawnie odczytane pomoże Ci uporać się z każdą sytuacją.
3. Bądź ciekaw tego, co mówią Ci emocje – ciekawość przesłania, jakie niesie ze sobą każda emocja, pomoże Ci lepiej ją zrozumieć i zaakceptować, a tym samym zapanować nad nią.
4. Uwierz w siebie – wykaż pewność, że jesteś w stanie poradzić sobie z każdą emocją, szczególnie z taką, nad którą w przeszłości udało Ci się już zapanować.
5. Nabierz pewności, że możesz sobie z własnym problemem poradzić nie tylko dzisiaj, ale i w przyszłości – jeśli właśnie udało Ci się zapanować nad jakąś emocją, zapamiętaj sposób, w jaki to zrobiłeś i odczucia, jakie Ci wtedy towarzyszyły. Ćwicz w wyobraźni tę sytuację tak długo, aż nabierzesz pewności, że będziesz w stanie poradzić sobie z tą samą emocją za każdym razem, kiedy się pojawi.
6. Znajdź w sobie entuzjazm i przystąp do działania – wiedza, że w każdym momencie możesz poradzić sobie z własnymi emocjami zmieni Twoje postrzeganie rzeczywistości i napełni Cię entuzjazmem do działania.

Najczęstsze emocje, których ludzie starają się unikać to:

1. Dyskomfort – informuje o tym, że coś jest nie tak, jak powinno być. Może objawiać się jako nuda, stres, zniecierpliwienie, zakłopotanie lub niepewność. Można poradzić sobie z nim poprzez jasne określenie tego, czego się oczekuje, zmianę swojego nastawienia i zmianę działania.
2. Strach – informuje o tym, że należy się przygotować do czegoś, co ma w niedługim czasie nastąpić. Może objawiać się w lekkim stopniu, jako niepewność lub intensywnie, jako lęk lub przerażenie. Ze strachem można uporać się poprzez uświadomienie sobie źródła lęku/niepewności i podjęcie środków zaradczych.
3. Ból – występuje najczęściej w sytuacji, gdy nasze oczekiwania nie zostały spełnione. Wywołany jest poczuciem straty czegoś. Sposobem na pozbycie się bólu jest uświadomienie sobie, że tak naprawdę nic się nie straciło, po prostu nasze spojrzenie na świat nie pokryło się z punktem widzenia innych ludzi. Często wystarczy skorygowanie oczekiwań by ból ustąpił.
4. Złość – objawia się jako irytacja, pretensje, złość, oburzenie, wściekłość i furia. Informuje o tym, że jakaś zasada lub reguła, którą kierujemy się w życiu została złamana (przez nas samych lub przez innych). Rozwiązaniem jest zmiana sposobu postrzegania danej sytuacji. Złość zniekształca obraz rzeczywistości, jeśli więc zmienimy własny punkt widzenia, możemy dostrzec więcej szczegółów, które pozwolą nam zrozumieć przyczynę zaistniałych okoliczności.
5. Frustracja – jest informacją o tym, że w chwili obecnej nie znamy rozwiązania napotkanego problemu, ale wiemy, że ono istnieje. Uczucie frustracji zmusza nas do zmiany działania w celu osiągnięcia innych efektów – do bycia bardziej elastycznym. Z frustracją najlepiej poradzić sobie szukając w otoczeniu innych możliwych w danej sytuacji rozwiązań (np. poprzez zadawanie pytań sobie lub innym ludziom).
6. Rozczarowanie – to informacja o tym, że nasze oczekiwania co do czegoś, na czym bardzo nam zależało nie zostały spełnione i trzeba je zmienić. Objawiać się może jako smutek i poczucie zawiedzenia. Receptą na rozczarowanie może być wyznaczenie sobie innego celu do osiągnięcia, takiego z którego płynąć będą podobne korzyści do tych, których nie udało się uzyskać pierwotnie wybranym sposobem.
7. Wina – to jedna z najczęściej unikanych emocji. Informuje o tym, że złamało się jedną ze swoich najważniejszych zasad i trzeba podjąć natychmiastowe środki zaradcze, aby unikać określonych zachowań oraz nie dopuścić do powtórzenia określonej sytuacji w przyszłości. Poczucie winy może objawiać się w postaci wyrzutów sumienia lub żalu, że coś się zrobiło lub czegoś nie zrobiło. Jeśli dopadnie Cię poczucie winy solidnie postanów, że nigdy więcej nie dopuścisz to okoliczności, które je spowodowały, abyś nie musiał się więcej czuć winny.
8. Niska samoocena – pojawia się w sytuacji, kiedy nie potrafimy zrobić czegoś, co w naszej własnej opinii powinniśmy umieć. Komunikat, jaki niesie ze sobą niska samoocena informuje, że potrzebujemy więcej danych, lepszej strategii działania, innych narzędzi lub większego zrozumienia. Czasem wystarczy zmienić punkt koncentracji, by uświadomić sobie, że nie we wszystkim trzeba być najlepszym i nie każda sytuacja tego wymaga. Nasze niedociągnięcia możemy potraktować jako motywację do pracy nad sobą i swoimi słabościami. W dążeniu do lepszych rezultatów mogą nam pomóc osoby, którym udało się uzyskać to, czego pragniemy. Przede wszystkim jednak należy pamiętać, że nawet jeśli nie udaje nam się coś w jednej dziedzinie, to z pewnością jesteśmy świetni w innej.
9. Przytłoczenie lub przeciążenie – są informacją o tym, że próbujemy robić zbyt wiele rzeczy na raz. Objawiać się to może bezradnością i rezygnacją. Aby ogarnąć wszystkie sprawy, jakie nad nami „ciążą” musimy wypisać je wszystkie, usystematyzować od najważniejszej i realizować krok po kroku. Da to poczucie kontroli i opanowania sytuacji.
10. Samotność – informuje o potrzebie kontaktów z innymi ludźmi. Rozwiązaniem jest po prostu realizacja tej potrzeby. Podjęcie starań, aby spotkać się ze znajomymi lub poznać nowych ludzi znacznie obniży poczucie samotności.

Dziesięć emocjonalnych składników siły:

1. Miłość i ciepło – to emocje, które topią lody w najzimniejszych nawet sercach.
2. Uznanie i wdzięczność – emocje, które pozwalają wyrażać miłość, akceptację i podziękowanie za wszystko, co otrzymuje się od ludzi i od życia.
3. Ciekawość – emocja, która pcha ku rozwojowi, poznawaniu nowych rzeczy i nauce.
4. Podniecenie i pasja – emocje, które pozwalają tworzyć największe dzieła ludzkości, rozwiązują każdy napotkany problem i zagrzewają do działania.
5. Determinacja – konsekwentne postanowienie działania, bez względu na okoliczności i odczuwanie innych emocji (np. strachu).
6. Elastyczność – zdolność dostosowania się do istniejącej sytuacji. Czasem nie wszystko idzie dokładnie „po naszej myśli”, dobrze jest więc posiadać umiejętność szybkiego reagowania na zmieniające się okoliczności.
7. Pewność i wiara w siebie – dają nieograniczone możliwości działania, są ogromną siłą napędową do codziennego mierzenia się z napotkanymi trudnościami.
8. Radość – szczere nieograniczone zadowolenie przejawiające się śmiechem i pozytywnym spojrzeniem na świat. Dodaje sił do działania i pewności siebie. Sprawia, że inni ludzie również zaczynają czuć się dobrze w naszym towarzystwie.
9. Witalność – siła życiowa, wynikająca z prowadzenia odpowiedniego stylu życia: prawidłowego odżywiania, oddychania, snu, odpowiedniej ilości ruchu i sposobu myślenia oraz wykazywanej radości.
10. Dawanie – największy skarb, jaki człowiek może ofiarować drugiemu człowiekowi, stanowi sens życia każdej osoby. Emocje płynące z poczucia radości i wdzięczności obdarowanych osób są bezcenne.

Rozdział XII Cudowna obsesja – jak stworzyć nieodpartą przyszłość.

Nasza przyszłość to wynik działań, jakie podejmujemy w dniu dzisiejszym. Na działania wpływają myśli, a one z kolei potrafią wykreować taki obraz przyszłości, jaki sobie wymarzymy. Nie bójmy się więc marzyć i tworzyć nowych wizji rzeczywistości w naszym umyśle. Wszystko, co nas otacza, było kiedyś tylko obrazem w czyjejś głowie. Jeśli chcesz wykreować własną świetlaną przyszłość zacznij od uświadomienia sobie, czego tak naprawdę chcesz od życia. Wymarz sobie idealny świat i wyznacz datę, w której świat ten stanie się rzeczywistością, a marzenie zamieni się w cel. Nie obawiaj się tego, że inni mogą uznać go za nieosiągalny, bowiem „Gigantyczne cele tworzą gigantyczną motywację”. Jeśli powody, dla których chcesz zrealizować swoje marzenia są wystarczająco silne (co stanowi odpowiedź na pytanie „DLACZEGO” chcesz osiągnąć cel), sposób w jaki je osiągniesz (Twoje „JAK”) pojawi się samoistnie. Stanie się tak za pomocą układu sieci neuronowych w Twoim mózgu (WUA – Wybiórczy układ Aktywacji). Układ ten decyduje o tym, które z milionów bodźców odbieranych codziennie przez Twoje ciało trafią do Twojej świadomości. Ponieważ w jednej chwili umysł może przetwarzać tylko kilka informacji, a odbiera ich dużo więcej, układ WUA wybiera te najważniejsze i zwraca na nie uwagę świadomego umysłu. Jeśli więc uznasz, że coś jest dla Ciebie ważne i będziesz o tym nieustannie myśleć, zaczniesz zauważać okazje sprzyjające osiągnięciu Twojego celu, podczas gdy „normalnie” pozostałyby one niezauważone. Natychmiast po wyznaczeniu celu stwórz plan działania i poczyń pierwsze kroki niezbędne do realizacji tego planu. Pozwoli to podtrzymać motywację, która pchnęła Cię do działania i zamieni myśli w czyny. Pamiętaj przy tym, że równie ważna jak sam cel jest droga do niego prowadząca oraz jakość życia, której doświadczasz podczas kroczenia tą drogą. Nie chodzi bowiem o to, byś w trakcie pogoni za marzeniami zgubił sens życia. Musisz nauczyć się czerpać radość z każdej chwili, jaką przeżywasz, cieszyć się z każdego kolejnego dnia. Twoje cele i marzenia mają jedynie wyznaczać kierunek, w jakim się poruszasz, ale to sama podróż ma stanowić największą przyjemność. Bądź przy tym elastyczny, z czasem może okazać się, że zmiana celu okaże się korzystniejsza niż kroczenie wcześniej ustaloną ścieżką. Jeśli zaś doświadczysz porażki i nie uda Ci się zrealizować swojego zamierzenia, wiedz że niepowodzenie może oznaczać możliwość zdobycia innego, większego i cenniejszego skarbu, pod warunkiem, że będziesz potrafił odpowiednio wykorzystać naukę płynącą z tejże porażki: „W presji wnikającej z niezadowolenia, w napięciu powodowanym przez chwilowy dyskomfort tkwi olbrzymia siła. To własnie rodzaj cierpienia, który jest Ci w życiu potrzebny. To właśnie cierpienie natychmiast zamieniasz w nowe, pozytywne działanie”. Najważniejsze jest zatem kroczenie naprzód, przy wykorzystaniu siły, która pcha nas do działania – potrzeby rozwoju.

Rozdział XIII Dziesięciodniowe wyzwanie

Jeśli chcemy zmienić własne życie musimy zmienić nasze myślenie o świecie i o nas samych. To, co do tej pory osiągnęliśmy jest wynikiem decyzji, jakie podejmowaliśmy w przeszłości, a decyzje te opierały się na sposobie interpretowania rzeczywistości, który z kolei wynikał z naszych wzorców myślenia. Dlatego właśnie jeśli chcemy osiągnąć inne rezultaty nie dotychczas musimy zacząć myśleć w inny sposób. Jednocześnie musimy być świadomi faktu, że cierpienie jest nieodłącznym elementem naszego życia i należy je zaakceptować. Tylko wtedy bowiem będziemy mogli użyć go jako siły motywującej nas do ciągłego wzrostu i rozwoju. Wykorzystując trzeci z sześciu etapów świadomej zmiany zachowania opisanych w rozdziale szóstym podejmij rzucone przez autora wyzwanie: Przejdź na UMYSŁOWĄ DIETĘ – przejmij dokładną kontrolę nad własnymi myślami. Przez dziesięć dni nie pogrążaj się w żadnych negatywnych myślach i emocjach. Jeśli zauważysz, że takowe zaczynają się pojawiać spróbuj zmienić swój stan poprzez zmianę własnej fizjologii (ułożenia ciała), punktu koncentracji oraz zadawanie odpowiednich pytań. Następnie zastanów się nad rozwiązaniem problemu, który wywołał negatywne myśli. Ćwiczenie to pozwoli Ci uświadomić sobie, jakie są przyjęte przez Ciebie wzorce emocjonalne, które Cię ograniczają, pokaże, w jaki sposób możesz szukać alternatywnych rozwiązań i pomoże wytworzyć nowe nawyki, które będą Cię wspierać we własnym rozwoju. Dzięki temu zyskasz pewność, że kontrolujesz własne życie.

Nie wystarczy tylko posiadać wiedzę na temat zmiany własnego życia, aby była użyteczna, trzeba ją wykorzystać w praktyce.

Aby poznać szczegółowe „zasady gry” dotyczące dziesięciodniowego wyzwania sięgnij do pełnego wydania książki obudź w sobie olbrzyma.

Rozdział XIV Źródło wszystkiego: System nadrzędny

System nadrzędny to system, który kieruje wszystkimi zachowaniami ludzi. Zawiera 5 składników, których różne kombinacje i indywidualny sposób wykorzystania czynią każdego człowieka niepowtarzalnym. Jednakże każdy z tych składników zbudowany jest z określonych kluczowych elementów, a znajomość tych elementów pozwala zrozumieć ludzkie zachowania i wpływać na nie. System nadrzędny przedstawia indywidualny sposób patrzenia na świat i osobistą ocenę otaczającej rzeczywistości. Od sposobu tej oceny zależą podejmowane przez nas wybory. Jeśli więc komuś powodzi się w jakiejś dziedzinie życia lepiej niż innym oznacza to, że dokonuje lepszej oceny i na jej podstawie podejmuje lepsze działania niż pozostali. Zrozumienie sposobu oceny ludzi, którzy nas otaczają pozwala na lepszą komunikację z nimi.

Składniki systemu nadrzędnego:

1. Stan emocjonalny i umysłowy w momencie dokonania oceny – w zależności od rodzaju i nasilenia odczuwanych w danym momencie emocji oraz kontekstu sytuacyjnego na takie samo zdarzenie możemy różnie zareagować (np. podrywamy się z euforią na dzwonek do drzwi w momencie, kiedy oczekujemy kogoś bliskiego lub boimy się kiedy dzwonek zadzwoni w trakcie oglądania horroru w środku nocy, kiedy nikogo się nie spodziewamy).
2. Pytania – w reakcji na dane zdarzenie w zależności od zadawanego sobie pytania nasze decyzje mogą się od siebie różnić. Pytania, które najczęściej sobie zadajemy to: „Co się dzieje?”, „Co ta sytuacja oznacza”, „Czy oznacza ona dla mnie przyjemność czy cierpienie?”.
3. Hierarchia wartości – W ciągu całego życia uczymy się przywiązywać do różnych rzeczy uczucie cierpienia lub przyjemności. W zależności od tego, jak powiążemy oba te uczucia z poszczególnymi doświadczeniami, tworzymy własną hierarchę wartości, w której jedne rzeczy/osoby/zdarzenia oceniamy wyżej od innych. Skutkiem tego coś, co dla jednej osoby może być bardzo ważne, dla innej stanowić będzie drobny szczegół lub w ogóle jej nie obchodzić.
4. Przekonania – czyli reguły, jakimi kierujemy się w życiu decydują o tym, kiedy w nas samych dopuszczamy do głosu uczucie cierpienia kiedy przyjemności.
5. Doświadczenia wraz z szeregiem odniesień je potwierdzających lub obalających – są one podstawą do budowy przekonań i wartości oraz wspierają podejmowanie decyzji. Służą do porównania obecnej sytuacji z podobną sytuacją z przeszłości, aby na tej podstawie móc dokonać prawidłowej oceny zdarzeń. Większa ilość doświadczeń i odniesień umożliwia podejmowanie lepszych decyzji.

Każda zmiana życiowa ma na celu zmianę określonego zachowania lub tego, jak się czujemy. Może ona odnosić się do zmodyfikowania całego (lub części) systemu nadrzędnego (być zmianą ogólną) lub do zmiany konkretnych emocji. Zmiana ogólna pozwoli zlikwidować przyczynę nieodpowiadającego zachowania, natomiast zmiana emocji jest tylko leczeniem skutków.

Rozdział XV Wartości życiowe: Twój osobisty kompas

Jednym w elementów, które kierują naszym życiem są wyznawane przez nas wartości. Mają one ogromny wpływ na podejmowane decyzje i wyznaczają kierunek, w którym podążamy, są więc jak życiowy kompas wskazujący drogę. Nabywamy je w trakcie całego życia w wyniku indywidualnych doświadczeń oraz związanych z nimi uczuć przyjemności i cierpienia. Często warunkowane są przez środowisko zewnętrzne, nagradzające lub karzące nas za określone zachowania, co przyczynia się do powiązania ich z cierpieniem bądź przyjemnością. Jeśli masz jasno określone wartości i żyjesz w zgodzie z nimi, Twoje decyzje będą zawsze zbliżały Cię do wyznaczonych celów. Jeśli jednak nie wiesz, co jest dla Ciebie naprawdę ważne, możesz spotkać się z ogromnym cierpieniem, wynikającym z faktu podejmowania nieodpowiednich zachowań (będących skutkiem frustracji, poczucia pustki i braku pewności siebie wynikających z braku jasno określonych wartości), które mogą niszczyć Twoje zdrowie i życie (jak palenie, obżarstwo, spędzanie życia przed telewizorem itp.). Problemy przy podejmowaniu ważnych decyzji wynikają zazwyczaj z braku klarownej hierarchii wartości.

„Według mnie jednym z najpoważniejszych problemów jest to, że ludzie wyznaczają sobie cele, nie wiedząc tak naprawdę co życiu rzeczywiście cenią”.

Wartości można podzielić na dwa typy: Środki i cele. Środki są jedynie narzędziami, jakich używamy, by osiągnąć pożądane przez nas cele. Niestety wielu ludzi nie odróżnia środków od celów i w pogoni za środkami (np. pieniędzmi, rodziną, karierą) nie realizują swoich prawdziwych pragnień, będących celami (miłość, bezpieczeństwo, szczęście), co przysparza im wielu cierpień.

W chwili, gdy uświadomimy sobie własną hierarchię wartości zrozumiemy, w jakim kierunku podążamy i dlaczego czasem mamy problemy z podejmowaniem decyzji. Jeśli wartości, które wyznajemy są ze sobą sprzeczne (np. jednocześnie wysoko cenimy poczucie bezpieczeństwa, a zaraz potem swobodę) możemy mieć problemy z realizacją postawionych sobie celów. Konflikt wartości zawsze w ostatecznym wyniku doprowadzi do autosabotażu.

Zmiana wyznawanych wartości może zmienić sposób myślenia, a tym samym „odwrócić życie do góry nogami”. Jeśli w wyniku jakiegoś wydarzenia silnie nacechowanego emocjami (wypadek, śmierć bliskiej osoby) doświadczymy „olśnienia” i zrozumiemy, że to, czym się dotychczas w życiu kierowaliśmy nie jest tak naprawdę ważne, zmienimy własną hierarchię wartości, co wpłynie na nasze postrzeganie świata i zachowanie. Do takiej zmiany jednak nie koniecznie potrzebujemy tragedii, wystarczy że zdamy sobie sprawę z wartości, jakie wyznajemy, aby móc zrozumieć kierunek, w jakim podążamy i świadomie wybierzemy wartości, którymi chcemy się kierować w życiu. Aby zrealizować swoje pragnienia musimy więc przestać zadawać sobie pytanie „co jest dla mnie ważne” i zacząć zadawać pytanie „co musi i powinno być ważne”, jeśli chcę osiągnąć swój cel. Dostosowanie działań do nowych wartości przyniesie oczekiwane rezultaty, jeśli naprawdę całym sobą zaczniesz w te wartości wierzyć. Pomóc może w tym powieszenie listy nowych wartości w widocznym miejscu, aby ciągle przypominała o nowych zachowaniach.

Rozdział XVI Jeśli jesteś nieszczęśliwy, oto wyjaśnienie dlaczego

W większości ludzie samodzielnie sprowadzają na siebie własne nieszczęście. Czynią to ustalając trudne do spełnienia warunki (np. zarabianie określonej sumy pieniędzy, zyskanie aprobaty innych osób, posiadanie określonych rzeczy, bycie „jakimś”), których realizacja sprawi, że będą mogli poczuć się szczęśliwi. Uzależniają więc własne szczęście od czynników zewnętrznych, na które nie mają wpływu. Jednocześnie ustanawiają mnóstwo łatwych do realizacji i błahych powodów, dzięki którym mogą poczuć się nieszczęśliwi. Tymczasem nic nie musi się wydarzyć, abyśmy mogli doświadczać szczęścia. Możemy znajdować się takim stanie tylko dlatego, że tak zdecydujemy. Nie potrzeba żadnych reguł określających kiedy możemy poczuć szczęście, ono jest w nas cały czas, tylko nie zawsze mamy do niego swobodny dostęp. Blokujemy je myśląc, że trzeba „coś” zrobić, aby móc go doświadczyć.

Sami określamy reguły, których realizacja pozwala nam dobrze się czuć. Jeśli ustalone przez nas warunki nie są spełnione, dopuszczamy do siebie uczucie cierpienia. Ważne jest zatem, aby nasze reguły były elastyczne i dostosowywały się do sytuacji, pozwalając nam odczuwać przyjemność w możliwie największej ilości sytuacji. Zmiana reguł, kierujących naszym zachowaniem i odczuwaniem emocji na bardziej korzystne pozwoli nam częściej czuć się dobrze. Mając zbyt restrykcyjne reguły możemy być niezadowoleni z życia i mieć poczucie braku spełnienia, pomimo wielu znaczących sukcesów. Istnieją trzy kryteria pozwalające ocenić, czy Twoje reguły są wzmacniające czy osłabiające:

1. Jeśli nie ma możliwości, by zastosować się do reguły (jest zbyt restrykcyjna), to jest ona obezwładniająca.
2. Jeśli o spełnieniu lub niespełnieniu reguły decydują czynniki zewnętrzne, na które nie masz wpływu, to reguła jest obezwładniająca.
3. Jeśli reguła daje mało sposobów na odczuwanie przyjemności i dużo na odczuwanie cierpienia, to jest ona obezwładniająca.

Aby zwiększyć dostęp do własnego szczęścia, musimy samodzielnie i świadomie stworzyć sobie system oceny rzeczywistości, zawierający reguły możliwe do spełnienia, łatwo osiągalne, ułatwiające odczuwanie przyjemności i utrudniające odczuwanie cierpienia (niemniej jednak ważne jest również posiadanie kilku reguł przynoszących cierpienie, które będziemy mogli zamienić na silę do działania). Reguły te muszą być zgodne z naszym systemem wartości, aby nie wywoływały wewnętrznych konfliktów, a ich spełnienie powinno być zależne tylko od nas samych.

Zasady ustanowione przez każdego człowieka są jego indywidualnym wytworem i bazują na jego doświadczeniach. Zazwyczaj więc reguły, którymi kierują się poszczególne osoby różnią się od siebie. To może prowadzić do ich łamania przez otoczenie, nie będące świadomym istniejących zasad, czego wynikiem będą konflikty. Aby tego uniknąć należy jasno komunikować swoje reguły, co pozwoli pozostałym dostosować się do nich. Jednocześnie poznawaj i szanuj reguły innych ludzi, pozwoli Ci to na skuteczniejszą komunikację z nimi.

Łamanie niektórych reguł przychodzi nam z łatwością, podczas gdy o złamaniu innych boimy się nawet pomyśleć. Dzieje się tak dlatego, że wiążemy z nimi zbyt wielkie cierpienie. Reguły te noszą nazwę reguł granicznych i zajmują wysokie miejsce w indywidualnej hierarchii reguł. Istnieją również reguły, których nie chcemy łamać, ale w uzasadnionej sytuacji robimy to, pomimo tego, że nie czujemy się z tym dobrze. Nazywają się one standardami osobistymi. Reguły graniczne wyrażają się zazwyczaj w słowach „muszę” i „nie wolno mi”, natomiast reguły standardów osobistych poprzez „powinienem” i „nie powinienem”. Dla osiągnięcia określonych rezultatów powinniśmy kierować się dużą liczbą reguł „muszę”, ale trzeba pamiętać że zbyt duża ich ilość zwiększa szansę na ich złamanie.

Rozdział XVII Odniesienia: Osnowa życia

Odniesienia to wszystkie doświadczenia, jakie zachowane są w naszym umyśle – wszystko to, co widzieliśmy, słyszeliśmy poczuliśmy, posmakowaliśmy. Niektóre z tych doświadczeń są naszymi własnymi, inne zbudowane zostały na podstawie tego, co uzyskaliśmy od innych. Odniesieniami są również wszystkie nasze wyobrażenia. Razem z doświadczeniami przechowywane są w umyśle w postaci wspomnień. Nie muszą więc być one prawdziwe, ważne jest to, czy działają na nas wzmacniająco czy osłabiająco. Sposób postrzegania poszczególnych odniesień zależy od naszej indywidualnej interpretacji i stanowi bazę dla porównań, do których będziemy się odnosić przy podejmowaniu decyzji. Odniesienia mają wpływ na nasze przekonania, dając poczucie pewności co do istoty zdarzenia. W całym swoim życiu gromadzimy ich tyle, że jesteśmy w stanie wesprzeć nimi każde dowolnie wybrane przekonanie: jeśli chcesz uważać się za inteligentnego, znajdziesz w swoich wspomnieniach tyle odniesień, że utwierdzisz się w przekonaniu iż jesteś inteligentny. Jednocześnie gdybyś tylko chciał możesz znaleźć równie dużą liczbę odniesień przeczących temu przekonaniu. To, którą opcją tego przekonania będziesz kierować się w życiu zależy tylko od Ciebie.

Możemy wykorzystać fakt, że wyobrażenia są równie mocnymi odniesieniami jak osobiste doświadczenia i stworzyć tyle wspierających odniesień, że bez problemu uwierzymy w to, w co chcemy wierzyć. Im częściej powtarzać będziemy określone wyobrażenia, tym mocniej utrwalą się one w naszym umyśle. Inspiracją mogą być ludzie, którzy osiągnęli sukces w dziedzinie, która nas interesuje (dobrą praktyką jest czytanie biografii) lub nasze własne marzenia, przy czym im większy będzie kontrast pomiędzy tym, co mamy, a tym, do czego chcemy dążyć, tym większa jest szansa na zmianę naszego postrzegania świata.

Jeśli chcemy się w życiu rozwijać musimy stale zwiększać swoją liczbę odniesień, szukając nowych pomysłów i doświadczeń. Próbując wciąż nowych rzeczy i zachowań wzbogacamy nasz zbiór przeżyć, co daje nam większą perspektywę i szerszy obraz rzeczywistości, zwiększając szanse na świadome podejmowanie decyzji. Przy tym wszystkie doświadczenia, zarówno te, które uważamy za dobre, jak i te, które uważamy za złe są tak samo wartościowe i wnoszą taki sam wkład w nasze życie. Szukając nowych odniesień musimy uważać na liczne śmieci, na jakie natkniemy się po drodze. Nie wszystkie informacje są nam potrzebne i dla nas dobre, musimy umieć świadomie wybierać te, które będą nas wspierać (przykładem może być rezygnacja z oglądania nie wnoszących nic pozytywnego programów telewizyjnych lub czytania śmieciowych artykułów w brukowcach).

Rozdział XVIII Tożsamość: Klucz do rozwoju

Przekonania można podzielić na szczegółowe (odnoszące do detali i określonych osób, rzeczy, zdarzeń), ogólne (mające wpływ na szersze spektrum naszego życia, np. przekonania na temat pieniędzy i bogactwa, zdrowia, ludzi jako dużej zbiorowości) oraz podstawowe (najsilniejsze ze wszystkich przekonań, będące głównym filtrem naszego postrzegania świata). Podstawowe przekonania, których używamy często do zdefiniowania własnej osobowości składają się na naszą tożsamość. Tożsamość określa granice naszych możliwości. Możliwości bowiem są w nas zawsze takie same, ale zakres ich wykorzystania zależy właśnie od tożsamości.

Sposób postrzegania Twojej osobowości przez innych ludzi decyduje o tym, jak będą się wobec Ciebie zachowywać. Tak samo Twój sposób postrzegania danej osoby warunkuje Twoje zachowanie wobec niej (choć może nie pokrywać się to z jej prawdziwym charakterem). Poprzez własne zachowanie masz więc wpływ na tę osobę. Analogicznie – nasze zachowanie zawsze jest zgodne (lub dąży do zgodności) z tym, w jaki sposób postrzegamy samego siebie. Dzieje się tak dlatego, że dążymy do spójności, czyli zachowania równowagi pomiędzy tym co myślimy (światem wewnętrznym), a tym co robimy (światem zewnętrznym). Brak takiej spójności jest społecznie piętnowany (hipokrytyzm), co niesie ze sobą poczucie cierpienia, którego staramy się unikać. Jeśli więc ktoś myśli o sobie że jest jakiś (na przykład jest palaczem), to nawet jeśli zmieni zachowanie (odstawi papierosy), będzie miał poczucie niespójności, które prędzej czy później sprawi, że powróci do dawnego zachowania (problem uzależnienia ponowi się). Aby móc zmienić siebie na poziomie tożsamości trzeba zmienić przekonania dotyczące własnej osoby i uświadomić sobie, że problem nie jest częścią nas, jest odrębnym elementem w naszym życiu (zamiast myśleć: jestem palaczem, lepiej pomyśleć: mam problem z papierosami).

Zmiana przekonania dotyczącego własnej tożsamości, w wyniku dążenia do zachowania spójności skutkować będzie zmianami zachowań, które będą wspierać nowo powstałą tożsamość. Jednocześnie zmiana zachowań spowoduje, że środowisko zewnętrzne również zacznie postrzegać nas inaczej i swoim stosunkiem wobec nas będzie wzmacniać naszą nową tożsamość. Czasem jedna zmiana na poziomie tożsamości może być tak głęboka, że spowoduje przekształcenie całego systemu nadrzędnego.

Pamiętajmy, że nasza tożsamość wynika z naszej decyzji o tym, jakimi chcemy być. Jesteśmy tacy, jak etykiety, które sami sobie przypisujemy. Chcąc się rozwijać musimy nieustannie poszerzać nasz pogląd na samych siebie i kontrolować łatki, którymi się określamy, aby odrzucać te, które nas osłabiają i przyjmować te wzmacniające. Możemy stać się dokładnie takimi ludźmi, jakimi chcemy być, jeśli tylko się na to zdecydujemy.

„Podczas gdy niemal wszyscy muszą wytworzyć w sobie pewność, zanim zaczną odczuwać wiarę, ja postanawiam MIEĆ TĘ WIARĘ, a to daje mi poczucie pewności, by próbować tak długo, jak długo nie osiągnę swego celu. Właśnie dlatego przeszłe doświadczenia nie ograniczają mojej tożsamości”.

Rozdział XIX Przeznaczenie emocjonalne: Jedyny prawdziwy sukces

Człowiek w ciągu tygodnia doświadcza zaledwie kilkunastu z kilku tysięcy emocji, jakich mógłby doświadczać. Taka ilość stanowi mocne ograniczenie dla nowych odniesień, na których opieramy podejmowane decyzje, a możliwości mamy przecież dużo większe. W tym rozdziale autor proponuje ćwiczenie dotyczące kontroli własnych emocji.

Rozdział XX Przeznaczenie fizyczne: Więzienie cierpienia czy pałac przyjemności?

Większość ludzi traktuje sprawność fizyczną jako gwarancję dobrego zdrowia. Tymczasem oba te zagadnienia nie zawsze idą ze sobą w parze. Jeśli sprawność fizyczna osiągnięta będzie kosztem zdrowia (kontuzje i urazy, nieodpowiednie spalanie, szkodzące całemu organizmowi) to ciało nie będzie służyć jako źródło witalności. Brak czasu często sprawia, że chcemy osiągać coraz lepsze wyniki w coraz krótszym czasie (np zrzucić więcej kilogramów w mniejszą niż optymalna ilość tygodni), co prowadzi do nadmiernych obciążeń organizmu, zaburzając równowagę pomiędzy zdrowiem a sprawnością fizyczną. Witalność zachować można ćwicząc kilka razy w tygodniu, z optymalnym dla organizmu obciążeniem serca, pozwalając, by aktywność fizyczna stała się nawykiem i źródłem przyjemności, a nie koniecznością i męczarnią. Po każdym treningu powinniśmy czuć się wypoczęci i pełni sił, a nie ich pozbawieni. Zalecany jest również odpowiedni odpoczynek pomiędzy ćwiczeniami.

Rozdział XXI Przeznaczenie w kontaktach z innymi ludźmi: Dbać o innych i dzielić się z nimi

Poczucie związku z innymi ludźmi jest najbardziej pożądaną przez człowieka emocją. Sukces jest niczym, jeśli nie mamy z kim dzielić się naszą radością. W kontaktach z innymi musimy pamiętać o kilku najważniejszych elementach:

1. Jeśli znamy wartości i reguły, jakimi kirują się inni ludzie, łatwiej nawiążemy z nimi kontat i dojdziemy do porozumienia
2. W stosunkach z innymi ludźmi ważniejsze jest to, co możemy im zaoferować, niż to, co możemy zyskać
3. Musimy być otwarci i zwracać uwagę na sygnały, które mogą sugerować, że druga strona nie czuje się komfortowo w relacjach z nami. Każdy problem można rozwiązać poprzez odpowiednią komunikację i kiedy jest jest jeszcze małych rozmiarów.
4. Związki z innymi ludźmi powinny stanowić dla nas priorytet w całokształcie naszego życia (powinny przeważać nad każdym innym aspetem życia)
5. Jeśli w relacjach z innymi pojawiają się problemy musimy koncentrować się na sposobach ich rozwiązania. Skupianie się na problemach sprawia, że wydają się one większe i prowadzi do urzeczywistnienia naszych obaw.
6. Wzmacniajmy poczucie związku z innymi, abyśmy mogli cieszyć się sobą nawzajem.

Rozdział XXII Przeznaczenie finansowe: Małe kroki do małej (lub wielkiej) fortuny

Większość ludzi na świecie rezygnuje z własnych przyjemności, pasji lub spędzania czasu z rodziną, a nawet z własnego zdrowia w imię zdobycia większej ilości pieniędzy. Zapominają, że pieniądze są jedynie środkiem, który może im pomóc w zdobyciu o wiele ważniejszych wartości. Często używają tego środka dla porównania się z innymi i uzależniają od niego własne poczucie szczęścia. Wiążą z nim uczucia bezpieczeństwa, wolności i spełnienia, a także niepokoju, frustracji, strachu, złości i zmartwienia. Jednocześnie łączą więc zarówno poczucie przyjemności jak i cierpienia w odniesieniu do tego samego elementu. Głownie dlatego większość z nich nigdy nie zdobywa dużej ilości pieniędzy. Wysyłając swojemu umysłowi sprzeczne sygnały (chcę mieć dużo pieniędzy, ale jednocześnie boję się, że kiedy będę je miał to ktoś może mnie okraść) wprowadzają się w stan chaosu. Bez jasno ustalonych, spójnych ze sobą reguł i wartości nigdy nie uda się osiągnąć zamierzonego celu.

Brak upragnionego bogactwa wynika również z faktu, iż wiele osób uważa, że kontrolowanie dużych pieniędzy jest zbyt trudne i wymaga specjalistycznej wiedzy. Tymczasem opanowanie podstaw pozwala na sprawne dysponowanie własnymi pieniędzmi i dobór odpowiedniego doradcy finansowego. Niektórzy wierzą również, że żyją w świecie, w którym wszystkie środki używane przez ludzi są ograniczone (np ograniczona ilość surowców naturalnych), co blokuje ich zarabianiem (jeśli oni „zgarną” część pieniędzy to zostanie ich mniej dla pozostałych ludzi). Podstawą, o której musimy nieustannie pamiętać jest fakt, że tworzenie bogactwa zaczyna się w umyśle.

Pięć zasad tworzenia trwałego bogactwa:

1. Umiejętność zarabiania większej ilości pieniędzy niż poprzednio. Osiąganie wyższych dochodów można uzyskać poprzez zwiększenie wartości własnej pracy (dzięki np stałemu podnoszeniu kwalifiacji i poszerzaniu wiedzy). W ten sposób poświęcając tyle samo czasu można zarobić kilka razy więcej. Klucz do bogactwa stanowi tutaj stałe podnoszenie wartości wnoszonej do życia innych, bowiem za wyższą wartość będą w stanie zapłacić więcej.
   Sekretem tworzenia dużego bogactwa jest posiadanie dobrego produktu – podnoszącego jakość życia klientów oraz dystrybucja na dużą skalę. Jeśli posiadasz naprawdę użyteczny produkt i dostarczysz go odpowiednio dużej liczbie ludzi, w efekcie zyskasz ogromne bogactwo finansowe.
2. Umiejętność utrzymania bogactwa. Jedynym sposobem na utrzymanie własnego bogactwa jest wydawanie mniejszej ilości pieniędzy niż się zarabia. Dobrze skonstruowany plan wydatków pozwoli zoptymalizować koszty i zaoszczędzić więcej pieniędzy. Te zaś można zainwestować, aby uzyskać z nich jeszcze większe dochody w przyszłości.
3. Pomnażanie bogactwa. Kiedy wydajemy mniej niż zarabiamy i inwestujemy różnicę, która nam pozostała, to zyski zdobyte dzięki tej inwestycji możemy przeznaczyć na kolejne inwestycje, aby zwielokrotnić posiadany majątek. W ten sposób dotrzemy do sumy, która będzie mogła uwolnić nas od pracy i zaspokoić wszystkie nasze potrzeby finansowe. Szybkość uzyskania wolności finansowej zależy głównie od ilości odkładanych i inwestowanych pieniędzy oraz rodzaju inwestycji (wymagana jest również wiedza na temat poszczególnych rodzajów inwestycji).
4. Ochrona bogactwa. Istnieje wiele prawnych sposobów na zabezpieczenie się przed roszczeniami finansowymi ze strony innych osób. Należy jednak zrobić to zanim powstanie określone roszczenie. W tym celu trzeba zdobywać potrzebną wiedzę na najwcześniejszych etapach tworzenia bogactwa.
5. Czerpanie radości z własnego bogactwa. Aby móc w pełni cieszyć się swoim bogactwem należy pamiętać, że pieniądze są tylko narzędziem, środkiem do zrealizowania naszych pragnień. Same w sobie nie zapewnią szczęścia. Prawdziwą radość natomiast zapewnia dopiero dzielenie się posiadanym bogactwem z innymi. Człowiek prawdziwie bogaty to człowiek, który czuje całkowity dostatek we wszystkich aspektach życia (nie tylko finansowym).

Rozdział XXIII Bądź nieskazitelny: Twój kodeks zachowania

Nieustanne ćwiczenie stanów, jakich chcemy doświadczać wpłynie pozytywnie na nasze usposobienie. To własnie rzeczy, które robimy na co dzień, te małe i duże, kształtują nasz charakter i tożsamość. Stworzenie własnego kodeksu zachowania, do którego będziemy się świadomie stosować każdego dnia pozwoli na kontrolowanie swojego postępowania i osiąganych rezultatów.

Rozdział XXIV Opanuj swój czas i swoje życie

Wiele osób ma trudności z zapanowaniem nad własnymi działaniami w czasie. Wynikają one zazwyczaj z nieodpowiedniego sposobu koncentracji. To, w jaki sposób postrzegamy czas i nasze umiejętności korzystania z niego zależne są od indywidualnych przekonań związanych z percepcją czasu. Opanowanie zdolności jego zniekształcania (skracania lub wydłużania, poprzez skupienie się na odpowiednich aspektach) jest jedną z najważniejszych umiejętności w życiu. Emocje, jakimi kierujemy się w określonym momencie są bowiem w dużej mierze zależne od ram czasowych, jakimi akurat operujemy. I tak zmiana punktu koncentracji na wydarzeniach z przyszłości (wyobrażenie sobie rozwiązania problemu) może okazać się pomocna kiedy odczuwamy stres związany z poczuciem zbyt małej ilości czasu w obliczu konieczności wykonania jakiegoś zadania.

Decyzje dotyczące sposobu spożytkowania własnego czasu zależne są od tego, jak postrzegamy poszczególne zdarzenia w naszym życiu. Jeśli coś wydaje się pilne, zabieramy się za to natychmiastowo. Nie musi to jednak oznaczać, że rzecz ta była ważna (np. zapukał do nas akwizytor i „musieliśmy” otworzyć mu drzwi i chwilę porozmawiać). Rozwiązaniem pozwalającym zapanować nad hierarchią ważności rzeczy jest zapisywanie ich w kalendarzu i realizowanie w kolejności według stopnia ważności. Rzeczy, które wydają się pilne, ale w rzeczywistości bezproduktywnie zabierają czas powinniśmy starać się unikać, lub odkładać na bardziej dogodny moment.

Dobrym sposobem na zaoszczędzenie czasu jest uczenie się na doświadczeniach innych osób. Jeśli komuś udało się zdobyć coś w dziedzinie, która nas interesuje możemy wzorować się na jego osiągnięciach i zaoszczędzić czas, który przeznaczylibyśmy na samodzielne poszukiwania.

Rozdział XXV Odpocznij i rozwerwij się: Nawet Bóg siódmego dnia odpoczywał!

Czasem każdy potrzebuje odpoczynku, aby móc odzyskać siły i wewnętrzną równowagę.

Rozdział XXVI Ostateczne wyzwanie: Co może zrobić jeden człowiek

Często ludzie przekonani są, że jako jednostki nie mają wpływu na całe społeczeństwo i nawet, jeśli nie odpowiada im sytuacja dotycząca danej zbiorowości, nie podejmują próby jej zmiany. Powoduje to przyjmowanie postawy wyuczonej bezradności i udawanie, że nic nie mogą już zrobić aby zmienić zaistniałe okoliczności. Tymczasem decyzje podjęte przez jednostkę mogą mieć ogromny wpływ na bieg wydarzeń i przyszłość całej ludzkości. Każda decyzja bowiem ma określone konsekwencje, a jej sutki mogą wpłynąć na zmianę myślenia i działania innych ludzi.
Każdy duży problem w społeczeństwie wywołany został przez nieodpowiednie decyzje i następujące po nich działania i naprawiony może zostać tylko przez podjęcie odpowiednich postanowień. Jeden człowiek ma zatem ogromną moc zmian, jeśli tylko zdecyduje się ją wykorzystać. Ci, którzy to robią nazywani są bohaterami. Odkryli oni w sobie ogromny dar, który posiada każdy człowiek – tym darem jest dawanie. Ofiarowanie swojego czasu, zrozumienia i uśmiechu może odmienić życie zarówno osoby obdarowanej jak i dającego. Nie bójmy się podejmowania odpowiednich decyzji, ponieważ przez zmianę jednostek zmienia się całe społeczeństwo. W naszej gestii leży walka z takimi problemami jak bezdomność, resocjalizacja więźniów, przestępczość czy zanieczyszczenie środowiska. Służąc własnym przykładem uczymy innych, w tym przyszłe pokolenia, że każdy najmniejszy wkład w społeczeństwo ma znaczenie, bo w rezultacie suma drobnych działań ma na ogromną moc czynienia zmian.

Obudź w sobie olbrzyma – streszczenie książki, część I

Od autorki streszczenia:

Streszczenie ma na celu przybliżenie Ci ogólnego zarysu treści książki, abyś po jego przeczytaniu mógł zdecydować, czy chcesz poświęcić czas na przeczytanie całego tekstu źródłowego. W książce zawartych zostało mnóstwo ćwiczeń mających na celu poznanie mechanizmów rządzących ludzkim umysłem, pozwalających na lepsze zrozumienie innych ludzi oraz siebie samego. Ze względu na fakt, że streszczenie jest skondensowaną formą przekazania informacji zawartych w książce, nie zostały one ujęte w opisie. Z tego względu polecam dokładne przeczytanie całej książki i sumienne wykonanie zawartych w niej ćwiczeń. Tylko to zapewni Ci szczegółowe i konkretne przemyślenia dotyczące własnego życia oraz pozwoli w pełni poczuć to, co chciał przekazać autor. Życzę miłej i owocnej lektury 🙂

Joanna

Ps. Książkę kupisz tu: Obudź w sobie olbrzyma